Jak to przeczytać? Czyli zacznijmy od wymowy. Cz.1: Ogólnie o wymowie głosek.

W swoim drugim poście na Facebooku (dla zainteresowanych tutaj: klik) wspomniałam, że jedna z technik nauki języka opiera się na notowaniu przeczytanych słów. Samo zapisywanie słów jednak nie pomoże nam całkowicie wzbogacić naszego słownictwa, jeżeli ich wymowa nie będzie nam znana. W ten sposób nauczymy się jedynie ortografii, ale możliwość używania poznanych słów na co dzień będzie mocno ograniczona. Jest jednak parę sposobów, żeby takiego niekompletnego uczenia się uniknąć.

Jedną z takich metod jest uczenie się wymowy każdego ze słów indywidualnie. Wtedy to dobrze jest znać alfabet IPA (International Phonetic Alphabet). Jest on stosowany w słownikach do zapisu, jak dane słowo brzmi. Jeżeli nie chcemy jednak przykładać do tego alfabetu zbytniej uwagi, zawsze możemy skorzystać z nagrań zamieszczonych w Internecie, które przedstawiają wymowę poszczególnych słów.

Metoda ta jest niestety jest niezbyt praktyczna i na dłuższą metę- męcząca. Sprawdza się jedynie w przypadku wyjątków od ustalonych reguł. A mówiąc o regułach, to właśnie ich najlepiej jest się nauczyć w pierwszej kolejności. Wtedy przeczytane słowo możemy prawie zawsze od razu wymówić bez konieczności żmudnego przeszukiwania sieci czy znajomości IPY.

Samo nauczenie się reguł oczywiście nie wystarczy. Wymowę należy ćwiczyć. W tym celu polecam czytanie na głos i słuchanie, czyli oglądanie filmów, śledzenie audycji radiowych, słuchanie muzyki a zwłaszcza rozmawianie ze Szwedami, jeżeli mamy taką możliwość. Warto tu szczególnie polecić czytanie na głos. Ma ono jedną dodatkową zaletę: kiedy dane słowo widzimy a jednocześnie słyszymy, wtedy znacznie łatwiej jest je zapamiętać. Optymalnie, dobrze jest także budować zdania z danym słowem i tworzyć skojarzenia. Warto też słowa powtarzać. Wtedy uczenie się będzie dużo wydajniejsze.

Wymowa szwedzkich głosek

Poniżej zestawiłam informacje o głoskach oraz reguły, którymi dobrze jest się kierować przy wymowie słów w języku szwedzkim. Wymowa, którą prezentuję jest niestety trochę uproszczona. Niektóre głoski, takie jak nasze „h”, pomimo że dla Polaków brzmią identycznie jak te wymawiane przez rodowitych Szwedów, to niestety identyczne nie są. Opanowanie tych niuansów do perfekcji wiąże się niestety z latami praktyki.

Na wstępie wspomnę, że w szwedzkim mamy 9 samogłosek i 18 spółgłosek. Pomiędzy głoskami znajdują się takie, których w języku polskim nie mamy. Poniżej lista tych, których wymowa albo/i zapis znacznie różnią się od naszych.

Samogłoski

Dość charakterystyczne dla szwedzkiego są trzy samogłoski: ä, ö i å.

• Ä wymawiamy jak polskie wyraźne „e” z szeroko otwartymi ustami (np. w äta, ännu).
• Ö brzmi jak dźwięk pomiędzy polskim „o” i „e”. Spróbujcie powiedzieć e, mając usta ułożone tak jakbyście chcieli powiedzieć o (np. w öga, lön).
• Å to dźwięk podobny z kolei do polskiego bardzo wyraźnego o (np. w åka, åtta).

Poza tym warto zawrócić uwagę na to, że:

• O najczęściej brzmi jak polskie „u”. Np. w wyrazach bo, bord.

Spółgłoski

Niektóre samogłoski w języku szwedzkim, zapisywane są za pomocą dwóch liter. Są to:

• Sj wymawiane prawie jak polskie „h” bądź też jako „sz”. Np. w wyrazie sjuk.
• Tj brzmi jak polskie „ś”. Np. w tjäna czy tjej.
• Ng natomiast brzmi tylko trochę jak polskie „ng”, ale nie do końca. Przy wymowie tego dźwięku należy skupić się na tylnej części języka. Przy wymowie „n” powinna ona dotykać podniebienia, co sprawia, że cała głoska jest lekko stłumiona a „n” nie tak wyraźne. Dźwięk ten mamy np. w słowach pengar czy inga.

Reguły, o których warto pamiętać

Przy połączeniach „rd”, „rn” i „rt”, „r” jest nieme, czyli najprościej mówiąc go nie wymawiamy, chociaż Szwedzi jego obecność lekko znznaczają. Jest tak np. słowach barn czy klart.

Zestawienie liter "rs" najczęściej wymawiane jest jak polskie "sz". Np. w nazwie dnia miesiąca "mars".

No i „k” nie zawsze brzmi jak polskie „k”, czasami brzmi jak „ś”. Dzieje się to wtedy, kiedy „k” stoi przed takimi głoskami jak e, i, y, ö i ä. Niestety są wyjątki od tej reguły. Np. kilo. Słowo kex z kolei czytane jest jako „sieks” ale też „keks”.

Kiedy w wyrazie mamy głoski e, i, y, ö i ä, czyli tak zwane głoski miękkie, stojące przed nimi "g" i "sk" wymawiane są również inaczej, niż wskazywałaby na to pisownia. "G" czytamy wtedy nie tak jak polskie "g", ale tak jak polskie "j". Np. w słowach "gilla" czy "göra". Z kolei kiedy "sk" stoi przed wspomnianymi głoskami, nie czytamy s i k oddzielnie, tak ja w wyrazie "skola", ale "sk" brzmi podobnie do twardego polskiego "h", tak jak w wyrazie "skärp".

Powyżej wspomniałam najważniejsze szwedzkie głoski i reguły dotyczące wymowy, ale jeżeli chcecie popracować więcej nad swoją dykcją, to zajrzyjcie koniecznie na ten kanał. Jak pewnie zauważycie, w filmach umieszczonych na kanale omówione są zarówno głoski długie i krótkie. Każda głoska w języku szwedzkim może być wymówione na takie właśnie dwa sposoby, które nieznacznie się różnią. Więcej o głoskach długich i krótkich pojawi się w drugiej części.

Mam nadzieję, że powyższe informacje będą dla was przydatne. Jeżeli macie jakieś pytania czy uwagi, piszcie je komentarzach tutaj albo na facebooku.

Vi hörs!